مقایسه تاثیر آرام سازی‎ ‎جکوبسون و ماساژ نقطه هوگو بر‎ ‎علائم حیاتی و ‏شدت درد ‏ بیماران ‏کوله ‏سیستکتومی‎ ‎لاپاراسکوپیک

مقدمه و هدف: درد شایع ترین و عمده ترین شکایت بیماران بعد از اعمال جراحی بوده و به همین ‏دلیل امروزه به عنوان یکی از مفاهیم پایه پرستاری مطرح شده و اداره ی آن در تمامی استاندارد های مراقبت ‏پرستاری در اولویت می باشد. درد می تواند با تحریک سیستم سمپاتیک بر علائم حیاتی نیز تأثیر گذاشته و ‏اختلالاتی را ایجاد نماید.اغلب برای کنترل درد از روش های دارویی استفاده می شود که با عوارض متعددی ‏می توانند همراه باشند. به همین دلیل امروزه استفاده از روش های غیر دارویی و طب مکمل در حال ‏گسترش است. لذا‎ ‎‏ با توجه به کمبود مطالعات و منابعی که به بررسی روش های غیر دارویی کنترل درد و ‏علائم حیاتی پرداخته باشد و همچنین نیافتن مطالعه ای که به مقایسه دو روش آرامسازی جکوبسون و ماساژ ‏نقطه هوگو بپردازد، مطالعه حاضر با هدف تعیین و مقایسه تأثیر آرامسازی جکوبسون و ماساژ نقطه هوگو بر ‏شدت درد و ‏علائم حیاتی ‏بیماران کوله سیستکتومی‏ انجام شده است. ‏ روش اجرا: پژوهش حاضر یک مطالعه کارآزمایی بالینی است که در نیمه اول سال 1395 انجام ‏شد. ‏نمونه‌های این پژوهش شامل کلیه بیماران کاندید کوله سیستکتومی به روش لاپاراسکوپیک‏ ‏واجد‎ ‎شرایط‎ ‎‎ورود ‏‎ ‎به ‏‎ ‎مطالعه بودند. نمونه گیری در بخش‌های ‏جراحی بیمارستان‌های شهید بهشتی، شهدای ‏گمنام و ‏مرکز جراحی رازی شهر یاسوج ‏انجام شد.‏ نمونه ها بر اساس تخصیص تصادفی بلوکی به سه گروه ‏تقسیم ‏شدند(هر گروه 25 نفر). در این مطالعه مداخلات ماساژ نقطه هوگو و آرامسازی جکوبسون انجام شد ‏و پیامد مورد انتظار کاهش درد و بهبود علائم حیاتی بود. ابزار گرد‌آوری داده‌ها شامل پرسشنامه‌های اطلاعات ‏جمعیت شناختی، چک لیست ‏علائم حیاتی و ‏مقیاس عددی سنجش شدت درد بود. این مقیاس بر روی یک ‏خط کش مدرج از 0 تا 10 درجه بندی شده بود. مداخلات مربوط به هر گروه بر اساس پروتکل ‏مداخله و بر ‏اساس ‏دستورالعمل انطباق انجام شد. مداخلات مردان توسط پژوهشگر مرد(آقای محمدطاهر رضانژاد) و ‏مداخلات بیماران زن توسط کمک پژوهشگر زن(خانم فاطمه یاری نسب) انجام شد. در زمان های تقریبی 6 ‏ساعت، 12، 24، 36، 48 و 60 ساعت پس از عمل جراحی شش بار مداخله برای گروه های مداخله و اندازه ‏گیری برای تمام گروه ها گروه انجام شد. ‏داده ها پس از گردآوری با نرم ‏افزار ‏SPSS‏ نسخه 20 و توسط ‏آمار توصیفی(میانگین، انحراف معیار، کای دو) و آزمون تحلیلی(ویلکاکسون‏ ‏و کروسکال والیس و توکی) ‏مورد بررسی و مقایسه قرار گرفتند. ‏ یافته ها: نتایج مطالعه حاضر نشان داد که به غیر از متغیر وزن، هر سه گروه از نظر متغیرهای جمعیت ‏شناختی و زمینه ای همگن بودند و تفاوت معنی‌دار آماری بین سه گروه مورد مطالعه مشاهده نشده‌است.‏‎ ‎در ‏این پژوهش میانگین سن بیماران 10.3±49.5 سال (دامنه 76-18 سال) بوده است. یافته‌ این پژوهش نشان ‏داد که تأثیر ماساژ نقطه هوگو و آرامسازی ‏جکوبسون بر درد بیماران مشابه و یکسان بوده است و در مقایسه ‏درون گروهی(آزمون ویلکاکسون‏) تمامی شش مداخله انجام شده موجب ‏کاهش معنی‌دار و قابل توجه درد ‏بعد از مداخله نسبت ‏به قبل از مداخله شده بودند. به نحوی که در مقیاس عددی 10-0 بررسی شدت درد، ‏میانگین شدت درد در پایان مطالعه در گروه کنترل از 7.1 به‏4 ، در گروه ماساژ از7.7 به1.3و در گروه ‏آرامسازی از7.2 به2 رسید. همچنین در مقایسه درون گروهی (آزمون ویلکاکسون‏) نتایج در آزمون کروسکال ‏والیس نشان ‏داد که انجام این دو مداخله، در برخی مداخلات موجب ‏کاهش معنی‌دار میانگین تعداد نبض، ‏تعداد تنفس و فشار خون بعد از مداخله نسبت به قبل از ‏مداخله شده بود. به عنوان مثال مقایسه میانگین ‏تنفس، نبض، فشار خون سیستولیک و فشار خون دیاستولیک پس از انجام مداخله اول در گروه ماساژ نقطه ‏هوگو نتایج به ترتیب نشان دهنده کاهش میانگین ها به میزان 1.6، 3.7، 6.5 و3 بود و در گروه آرامسازی ‏جکوبسون نیز میانگین ها به ترتیب 0.5، 2، 4.2 و 0.2 کاهش یافتند. با این وجود در مقایسه بین گروهی با ‏آزمون توکی، انجام دو مداخله ماساژ و آرامسازی در مقایسه سبب کاهش میانگین شدت درد در مقایسه با ‏گروه کنترل شدند. ولی انجام دو مداخله ماساژ و آرامسازی در مقایسه با گروه کنترل تأثیری بر نبض و فشار ‏خون بیماران نداشت. در رابطه با تنفس تنها انجام مداخله ماساژ نسبت به گروه کنترل تفاوت معنادار ایجاد ‏کرده بود. در گروه کنترل تغییری در علائم حیاتی مشاهده نشد یا تغییر بسیار ناچیز بود و تفاوت معنی دار ‏نبود. ‏ نتیجه گیری: بر اساس نتایج این تحقیق، اجرای مداخلات ‏ماساژ نقطه هوگو و آرامسازی جکوبسون ‏هر دو به صورت تقریباً یکسان منجر به کاهش درد در ‏بیماران تحت عمل جراحی کوله سیستکتومی شده ‏است. ولی در مقایسه با گروه کنترل بر علائم حیاتی تاثیری نداشته اند. لذا پیشنهاد می گردد ماساژ نقطه ‏هوگو و آرامسازی جکوبسون به عنوان قسمتی از مداخلات پرستاري جهت کنترل درد مورد استفاده قرار ‏گیرد.‏ واژه های کلیدی: آرام سازی، ماساژ، نقطه هوگو، درد، علائم حیاتی، ‏کوله سیستکتومی ‏